Bir işverene bağlı olarak 4/a statüsünde çalışanların sosyal sigorta primleri o işçiyi çalıştıran işverence kesilerek Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) yatırılır. Sosyal sigorta primleri, brüt asgari ücret ile 7,5 katı arasında değişen kazançlar üzerinden kesilir. Emekli aylığı prime esas kazanca göre hesaplanır. Ancak, brüt asgari ücretin 7,5 katını aşan kazançlar emekli aylığı hesabında dikkate alınmaz.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
2024 yılı için işçilerin bir günlük prime esas kazancı 666,75 TL ile 5.000,62 TL arasında değişir. Aylık prime esas kazanç tutarı ise 20.002,50 TL ile 150.018,75 TL arasında olur.
REKLAMİşverenin SGK’ya bildirdiği aylık kazanç tutarı üzerinden işçi adına yüzde 14 sosyal sigorta primi, yüzde 1 oranında da işsizlik sigortası primi kesilerek SGK’ya yatırılır. Sadece bir işverene bağlı çalışmakta olanlar için SGK’ya aylık en fazla 150.018,75 TL üzerinden prim ödemesi yapılır. Tek işverenden ücret alanların bu tutarı aşan kazançlarından sigorta primi kesilmez, sadece vergi kesintisi yapılır.
İş Kanunu ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu bir işçinin aynı anda birden fazla işveren için çalışmasına müsaade ediyor. Mühendisler, mimarlar, avukatlar, doktorlar ile çeşitli uzmanlıklarda danışmanlık hizmeti verenler başta olmak üzere bazı meslek mensupları aynı anda birden fazla işverene iş yapabiliyor.
Her bir işveren ödediği ücret üzerinden hesapladığı primi SGK’ya yatırıyor. Bir işçi üç ayrı işverenden ayda 30 gün üzerinden ücret alıyorsa her bir işveren 30 günlük kazanç üzerinden prim yatırıyor.
FAZLA YATIRILAN PRİMLERİN EMEKLİLİĞE FAYDASI YOK
Ancak, bir işçi için aynı ayda farklı işverenlerce toplam 60 günlük de prim yatırılmış olsa o ay 30 gün prim yatırılmış kabul ediyor.
İşverenlerin bildirdikleri prime esas kazançların ise o tarihte yürürlükte olan brüt asgari ücretin 7,5 katına kadar olan kısmını emeklilikte dikkate alıyor. Bu tutarı aşan kısmı emekli aylığı bağlarken görmezden geliyor.
REKLAMTAVANI AŞAN KAZANÇ İÇİN ÖDENEN PRİME İADE
Aynı anda birden fazla işte çalışması nedeniyle SGK’ya bildirilen kazançlar toplamı azami prime esas kazanç tavanını aşarsa, tavanı aşan kazanç tutarı için ödenen primler, isteyene iade ediliyor.
“İsteyene” kısmının altını çizmek istiyorum. Çünkü, asgari ücretin 7,5 katını aşan kazançlar için yatırılmış sosyal sigorta primleri emeklilikte dikkate alınmadığı halde SGK, fazla yatırılan primi kendiliğinden iade etmez. İade edilebilmesi için kişinin kendisinin talepte bulunması gerekir.
PRİM İADESİ NASIL YAPILIR?
Örneğin, şubat ayında A işyerinden 30 gün için 90 bin TL, B işyerinden 30 gün için 110 bin TL, C işyerinden 20 gün için 70 bin TL olmak üzere toplam 270 bin TL kazanç bildirilen bir kişinin o ayki prim gün sayısı SGK tarafından 30 gün kabul edilir. Emekli aylığının hesabında ise 150.018,75 TL’lik kısmı dikkate alınır. Bu tutar için ödenmesi gereken işçi payı prim tutarı 22.502,81 TL’dir.
REKLAMFakat üç işveren şubat ayında işçi payı olarak toplam 40.500 TL prim ödemiştir. Bu durumda işçi, fazladan yatırılan 17.997,19 TL tutarındaki primin iadesini talep edebilir.
İşçinin prim iadesi için yazılı olarak SGK’ya başvurması gerekir. Başvurular, işyerinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik merkezlerine veya il müdürlüğüne yapılabilir.
FAİZSİZ İADE EDİLİR
SGK, dilekçenin verildiği tarihi takip eden ay içinde iade işlemini gerçekleştirir. Çalışan dilekçeyi geç verirse gecikme faizi uygulanmaz. Faizsiz olarak iade eder. Enflasyonun bu denli yüksek olduğu ortamda iade başvurusunun gecikmeksizin yapılması gerekir.
İŞVERENLER PRİMİ YATIRMAMIŞSA İADE OLMAZ
Bazı işverenler SGK’ya prim ödemesini ya hiç yapmıyor, ya da geciktirerek ödüyor. Tavanı aşan kazançlar için ödenen primlerin iade edilebilmesi, işverenin SGK’ya prim ödemesini yapmış olmasıyla mümkündür. İşverenler aylık prim bildiriminde bulunmuş ama primi ödememişse iade olmaz.
EMEKLİ İŞÇİLER DE ALABİLİR
Emekli işçiler için SGK’ya sosyal güvenlik destek primi (SGDP) yatırılıyor. SGDP’de işçi payı yüzde 7,5 oranındadır. Birden fazla işverene bağlı olarak çalışan emekli işçi için fazladan yatırılan primler iade edilirken, tavanı aşan kazancın yüzde 7,5’i oranında ödeme yapılır.
