YILLIK İZİN HAKKININ BAŞLAMA TARİHİ NASIL HESAPLANIR?
26.02.2024 tarihinde emekli oldum. Geçmiş yıllardan kalan 86 gün izin hakkım vardı. Bu yıl da 26 Şubat’a kadar 12 gün izin kullandım. Şirket kullanmadığım izinlerin parasını öderken, işyerinde çalışmaya 1998 Mayıs ayında başlamış olduğumdan, “2024 iznini hak etmediniz” diyerek kalan izinlerimden düşüp 74 gün izin parası ödedi. Yapılan işlem doğru mudur? (Murat A.)
29 Mart 2002 tarihinde işe başladım, 24 Mart 2023 tarihinde EYT kapsamında emeklilik için işten çıkışım yapıldı. 25 Mart tarihinde tekrar aynı işyerinde emekli olarak işe başladım, geçmiş alacaklarım ödendi. İşten çıkış tarihi 24 Mart olduğu için son yıla ait izin hakkı 29 Mart’ta doğacağı gerekçesiyle verilmedi. Beş günle bir yıllık izin hakkımı kaybetmişim. Bu son iznimi alma hakkım var mıdır? (İsmi saklı)
REKLAMSORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
Yıllık izne hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçinin aynı işverene ait işyerlerinde çalıştığı süreler birleştirilir. Bir yıllık süre içinde işçinin işe devamının kesilmesi halinde bu boşlukları karşılayacak kadar hizmet süresi eklenir. Böylece işçinin izin hakkını elde etmesi için gereken bir yıllık hizmet süresinin bitiş tarihi gelecek hizmet yılına aktarılır.
Bir sonraki yıla ait izin hakları için geçmesi gereken bir yıllık süre, bir önceki izin hakkının doğduğu günden başlayarak hesaplanır.
İzne hak ediş tarihi hesaplanırken işçinin örneğin ihbar süresinin üzerine 6 haftayı aşan süreyle rapor kullanarak devamsızlık yaptığı süreler düşülür. Ancak, İş Kanunu’nun 55’inci maddesinde sayılan devamsızlık halleri yıllık izin bakımından “çalışılmış” gibi sayılır. Yıllık izin bakımından çalışılmış gibi sayılan haller şunlardır:
REKLAMİşçinin uğradığı kaza veya tutulduğu hastalıktan ötürü işine gidemediği günler (ihbar süresi + 6 haftaya kadar),
Kadın işçilerin doğumdan önce ve sonraki 16 haftalık analık izni süreleri,
Muvazzaf askerlik dışında işçinin manevra veya herhangi bir kanundan dolayı görevlendirilmesi sırasında işine gidemediği günler (90 güne kadar),
İşyerinde yangın, bakım – onarım vs gibi zorlayıcı sebepler yüzünden işin aralıksız bir haftadan çok tatil edilmesi sonucu işçinin çalışmadan geçirdiği zamanın 15 günü,
Hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günleri,
Kanuna göre verilmiş mazeret izinleri,
Yıllık ücretli izin süreleri.
Buna göre, Mayıs 1998 girişli iseniz ve yıllık izin hesabı bakımından çalışmamış sayılan günleriniz yok ise yeni izin hakkınız Mayıs 2024’te başlar. Bu durumda işverenin yaptığı izin hesabı doğrudur.
İsmi saklı okurumuz ile ilgili işverenin yaptığı işlem de hukuken doğrudur ancak hakkaniyetli değildir. EYT uygulaması sırasında emekli olup yeniden aynı işyerinde çalışanların işten çıkış / giriş tarihlerini genellikle işverenleri belirledi. İşten çıkış tarihinin 24 Mart olması ile 31 Mart olması arasında emekli aylığına hak kazanma bakımından bir fark olmayacaktı. Her iki durumda da 1 Nisan’dan geçerli olarak aylık bağlanacaktı. Ancak, şu durumda geriye dönük bir hak iddia edemezsiniz.
REKLAMEmekli olurken veya işten ayrılırken son yıla ait kullanılmayan izin parasına hak kazanabilmek için işe başlama tarihine dikkat edilmelidir. Aksi takdirde okurlarımızınki gibi mağduriyetlerin yaşanması kaçınılmaz olacaktır.
18 YAŞ ÖNCESİ ÇALIŞMALAR HİZMET SÜRESİNE SAYILIR MI?
22.07.1983 doğumluyum. Sigorta başlangıç tarihim 05.01.1999 ve toplam prim günüm 6178 gün. SSK’lıyım. e-Devlet’te prim günü bilgilerimin hemen altında bir uyarı notu var, daha önce yoktu. “1981 yılından itibaren SSK girişlerinde 18 yaşından itibaren hizmet yılı sayılır” ibaresi yazıyor. Ben 16 yaşında ilk sigortalı olarak çalışmaya başladım, elimde fotoğraflı ilk sigorta giriş kartım var. Prim ödemesi sayılıyor ama hizmet yılımın ilk 2 yılı sayılmıyor. Sorum şu: yakın zamanda çıraklık kanunu çıkarsa, bu sayılmayan 2 hizmet yılını borçlanarak sayılmasını sağlayabilir miyim? Ne zaman emekli olabilirim? (Arif U.)
SSK’ya tabi olanların 18 yaş öncesi sigortalı çalışmaları prim günlerine sayılır. Sigortalılık süresi ise 18 yaşının doldurulduğu tarihte başlar. 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı çalışmaya başlayan SSK’lı kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresi aranıyor. Sigorta girişinizin olduğu tarihte 16 yaşında olduğunuza göre, 25 yıllık sigortalılık süresi 22 Temmuz 2001 tarihinde başlar.
REKLAMPrim gününüzü tamamlamış bulunuyorsunuz. Bundan sonra hiç çalışmasanız bile 25 yıllık sigortalılık süresini 22 Temmuz 2026 tarihinde tamamlayarak, 43 yaşında emekli olacaksınız.
Çıraklık ve staj sigortasına ilişkin bir kanun çalışması şu an için bulunmuyor.
ÖLEN ÇOCUĞUN ANNE BABASINA ÖLÜM AYLIĞI NASIL BAĞLANIR?
Oğlum 2002 yılında bir iş kazasında vefat etti. O zaman ben çalıştığım için ne bana ne de eşime maaş bağlandı. 2018 yılında emekli oldum. SGK’ya müracaat etsem bana oğlumun iş kazası nedeniyle ölümünden dolayı maaş bağlanır mı? (Abdullah G.)
İş kazası veya herhangi bir sebeple ölen çocukların anne babalarına aylık bağlanmasının koşulları ölüm tarihine göre değişiyor. 6 Ağustos 2003 tarihinden önce ölen çocuklardan dolayı anne babasına aylık bağlanabilmesi için geçimlerinin ölen çocuk tarafından sağlanması şartı aranıyor.
1 Ekim 2008 tarihi ve sonrasında ölen çocuklardan dolayı anne babaya aylık bağlanabilmesi için ise diğer çocuklardan hak kazanılan dışında SGK’dan gelir veya aylık bağlanmamış olması; anne ve babanın her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması gerekir. Ayrıca, ölen çocuğun hak sahibi eş ve çocuklarından artan hisse bulunması şartı aranır. Artan hisse varsa, ana ve babaya toplam yüzde 25 oranında aylık bağlanır. Ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın yine muhtaç olma kriterine uymak şartıyla toplam yüzde 25 oranında aylık bağlanır.
Oğlunuz 2002 yılında vefat ettiğine göre, hayatta iken geçiminizi oğlunuz sağlamıyor ise SGK’dan aylık bağlatamazsınız.