Wall Street Journal, ABD'de enflasyon gerilese de kahve, süt, yumurta, tuvalet kağıdı gibi temel ürünlerin fiyatlarında geçmişten alışılan rakamlardan uzaklaşılmış olması nedeniyle tüketicilerin enflasyondan şikayetçi olmaya devam ettiğini belirtti.
Tüketicilerle yapılan görüşmelerde yıllardır aynı fiyatlara satılan ürünlerde yaşanan fiyat değişimleri eleştiri sebebi oluyor. Örneğin 4 dolara bir markanın deodorantını aldığı belirten bir kişi, bu ürünün 8 dolara çıkmasını mantıklı bulmadığını ve beyninin bunu kabullenemediğini ifade ediyor. Araştırmacılar, tüketicinin aklında belirlediği (örneğin deodorant için 4 dolar) fiyatı referans olarak belirlediğini, farklı fiyatların beklentileri alt üst ettiğini söylüyor. Ayrıca tüketicilerin aldıkları ürünlerin ödedikleri ücrete değmediğini düşünüyor ve bu durum canlarını sıkıyor. Pandemiden bu yana yaşanan fiyat artışları Amerikalılar için hala alışılabilmiş bir durum değil.
REKLAMABD Merkez Bankası (Fed) enflasyonla mücadeleden memnun olsa da WSJ'nin yaptığı ankete göre katılımcıların 3'te 2'si gidişatın iyi olmadığını düşünüyor. Ücretler ve harcamalar artsa da ankete katılanların 4'te 3'ü son yıllardaki fiyat artışlarının hane halkı gelirinde yaşanan artışı geride bıraktığını söylüyor.
Bir tüketici, market alışverişleri dışında örneğin kuru temizlemeye ödenen ücretin eskiden önemsemedikleri bir miktar olduğunu ama yaklaşık 3 kat artan fiyat nedeniyle durumun değiştiğini kaydediyor. Tüketicilerin bu şikayetleri, tüketim alışkanlıklarını da değiştiriyor. 4 dolardan 8 dolara çıkan deodoranta bu ödemeyi yapmak istemeyen tüketici, yerel mağazalarda indirimli ürün arayışına çıkıyor.
Pandemi döneminde yaşanan fiyat artışlarını, yaşanan sorunlar (işçi sorunu, tedarik zincirinin bozulması, talep artışı) nedeniyle sorun etmeyen tüketiciler, bu artışın geçici olmadığını görünce olumsuz bir hava oluşuyor. FED'in enflasyonun hızını düşürmeyi amaçladığını belirten araştırmacılar, tüketicilerin ise deflasyon (fiyatlarda düşüş) beklentisinde olduğunu belirtiyor. Tabii ki bu, ekonomi dünyasında yaşanması olağanüstü bir durum...
REKLAMShrinkflasyon (ürünün fiyatını sabit tutarak gramaj azaltmak) tüketicileri öfkelendiren bir diğer durum... WSJ'nin konuştuğu bir tüketici, süpermarkette aldığı bir cips paketinin içinin 'boş' olmasından duyduğu hayal kırıklığını dile getiriyor. Yine alışverişe çıkıldığında ödenecek fiyatın tahmin edilememesi de tüketiciler için negatif bir durum.
Bazı kişilerin ekonomik bozulmadan etkilenerek mali açıdan daha kötü duruma geldiği, bazı kişilerin ise ücret zamları, yatırımlar ve evlerinin değerinin artmasıyla zenginleştiği bu dönemde karlı çıkan tarafın da ekonomi hakkında karamsar olduğu gözleniyor. Günlük tüketim ürünlerindeki fiyat artışları, her ne kadar bu dönemi karlı geçirseler de onları da rahatsız ediyor. Bir kişi, ücretine ne kadar zam gelmiş olursa olsun, eskiden 5 dolar ödediği bir kahveye 7 dolar ödemeyi rahatsız edici buluyor.
FİYATLAR NE KADAR DEĞİŞTİ?WSJ, ABD'de sıkça satın alınan ürünlerin Şubat 2020 ile Şubat 2024 fiyatlarını karşılaştırdı. Bebek bezi, patates, kağıt havlu, yumurta, köpek maması gibi ürünlerde yaşanan fiyat değişimini tabloda görebilirsiniz.
ÜRÜN 2020 fiyatı (Dolar) 2024 fiyatı (Dolar) Değişim (%) Bebekler için ıslak havlu 4,25 6,64 56,24 Çamaşır suyu 2,78 4,87 75,18 Yemeklik yağ 5,22 8,04 54,02 Süt (1 litre) 2,7 3,26 20,74 Deodorant 4,68 7,43 58,76 Köpek maması 5,42 8,48 56,46 Yumurta 2,35 3,87 64,68 Protein barı 3,12 5,67 81,73 Kağıt havlu 5,76 8,22 42,71 Patates 2 2,62 31,00 Ramen (Bir çeşit Uzakdoğu yemeği) 0,62 1,08 74,19Kaynak: Wall Street Journal
BİZDE FİYATLARIN DURUMU NE?ABD'de yaşanan fiyat artışı ve tüketicilerin davranışlarını gördükten sonra Türkiye'deki fiyat artışlarını da inceledik. Sıkça tüketilen ürünlerde yaşanan fiyat değişimlerini de tablo olarak ekliyoruz.
ÜRÜN 2020 fiyatı (TL) 2024 fiyatı (TL) Değişim (%) Beyaz peynir (600 gr) 22,4 157,5 603,13 Süt (1 litre) 3,6 27,75 670,83 Domates salçası (830 gr) 7,25 33,9 367,59 Bulaşık deterjanı (750 ml) 4,25 28,95 581,18 Nohut (1000 gr) 6,75 47,9 609,63 Yoğurt (1500 gr) 11,75 84,95 622,98 Zeytinyağı Riviera (2 litre) 60,9 599,9 885,06 Ayçiçek yağı (5 litre) 45,95 238,95 420,02 Deodorant (150 ml) 21,9 195,95 794,75 Dana az yağlı et (1 kg) 57,95 599,95 935,29 Elma (1 kg) 4,99 27,95 460,12 Tuvalet kağıdı (32'li) 56,95 369,95 549,60 Su (10 litre) 7,95 53,95 578,62- Rakamlar Migros'un 2020 Mart ile 2024 Mart fiyatlarından alınmıştır.