Türkiye çok hızlı yaşlanıyor. Avrupa ve Kuzey Amerika’da iki yüzyıl süren demografik dönüşümler Türkiye’de birkaç on yılda tamamlanıyor. Yakın zamana kadar genç nüfusu ile övünürken, hızla yaşlanma sürecine girdi.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, yaşlı nüfus olarak kabul edilen 65 ve daha yukarı yaştaki nüfus 2018 yılında 7 milyon 186 bin 204 kişi iken son beş yılda yüzde 21,4 oranında artarak 2023 yılında 8 milyon 722 bin 806 kişiye yükseldi. Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı oranı 2018 yılında yüzde 8,8 iken 2023 yılında yüzde 10,2’ye çıktı. Nüfus projeksiyonlarına göre, yaşlı nüfus oranının 2030 yılında yüzde 12,9, 2040’ta yüzde 16,3, 2060’ta yüzde 22,6 ve 2080 yılında ise yüzde 25,6 olacağı tahmin ediliyor.
REKLAMBir ülkenin yaşlı nüfusu toplam nüfusunun yüzde 7’sini aştığında o ülke “yaşlı ülke” olarak kabul ediliyor. Yaşlı nüfusun oranı toplam nüfusun yüzde 10’unu aştığında ise “çok yaşlı ülke” sınıfına giriyor. Türkiye yüzde 7 oranını ilk kez 2009 yılında görerek yaşlı ülkeler arasına girdi. “Yaşlı ülke” kulübünden “çok yaşlı ülke” kulübüne geçiş ise sadece 14 yıl sürdü.
Ülkeler için ortanca yaş, yeni doğan bebekten en yaşlıya kadar nüfusu oluşturan kişilerin yaşları küçükten büyüğe doğru sıralandığında ortada kalan kişinin yaşını ifade ediyor. Nüfusun yaşlanmasıyla ilgili bilgi veren göstergelerden olan ortanca yaş 2018 yılında 32,0 iken, 2023'te 34,0 oldu. Ortanca yaş erkeklerde 33,2, kadınlarda ise 34,7 olarak gerçekleşti.
Yaşlıların toplam nüfusa oranı ne oldu? Nüfus Oran (%) Yıl Toplam Bilinmeyen 0-14 15-64 65+ 0-14 15-64 65+ 1935 16.158.018 6.662.593 8.795.512 628.041 71.872 41,4 54,7 3,9 1940 17.820.950 7.503.326 9.668.796 629.859 18.969 42,1 54,3 3,5 1945 18.790.174 7.421.263 10.717.968 626.543 24.400 39,5 57,1 3,3 1950 20.947.188 8.018.479 12.211.300 690.662 26.747 38,3 58,4 3,3 1955 24.064.763 9.475.220 13.729.233 822.408 37.902 39,4 57,1 3,4 1960 27.754.820 11.427.006 15.299.311 978.732 49.771 41,2 55,2 3,5 1965 31.391.421 13.148.624 16.953.850 1.242.525 46.422 41,9 54,1 4,0 1970 35.605.176 14.878.187 19.152.564 1.565.696 8.729 41,8 53,8 4,4 1975 40.347.719 16.330.203 22.086.237 1.853.251 78.028 40,6 54,8 4,6 1980 44.736.957 17.433.912 25.022.358 2.113.247 167.440 39,1 56,1 4,7 1985 50.664.458 19.010.138 29.432.295 2.125.908 96.117 37,6 58,2 4,2 1990 56.473.035 19.745.352 34.265.838 2.417.363 44.482 35,0 60,7 4,3 2000 67.803.927 20.220.095 43.701.502 3.858.949 23.381 29,8 64,5 5,7 2008 71.517.100 18.788.587 47.835.090 4.893.423 - 26,3 66,9 6,8 2009 72.561.312 18.859.334 48.618.564 5.083.414 - 26,0 67,0 7,0 2010 73.722.988 18.878.582 49.516.670 5.327.736 - 25,6 67,2 7,2 2011 74.724.269 18.886.575 50.346.979 5.490.715 - 25,3 67,4 7,3 2012 75.627.384 18.857.179 51.088.202 5.682.003 - 24,9 67,6 7,5 2013 76.667.864 18.849.814 51.926.356 5.891.694 - 24,6 67,7 7,7 2014 77.695.904 18.862.430 52.640.512 6.192.962 - 24,3 67,8 8,0 2015 78.741.053 18.886.220 53.359.594 6.495.239 - 24,0 67,8 8,2 2016 79.814.871 18.925.782 54.237.586 6.651.503 - 23,7 68,0 8,3 2017 80.810.525 19.033.488 54.881.652 6.895.385 - 23,6 67,9 8,5 2018 82.003.882 19.184.329 55.633.349 7.186.204 - 23,4 67,8 8,8 2019 83.154.997 19.212.345 56.391.925 7.550.727 - 23,1 67,8 9,1 2020 83.614.362 19.068.237 56.592.570 7.953.555 - 22,8 67,7 9,5 2021 84.680.273 18.975.963 57.459.186 8.245.124 - 22,4 67,9 9,7 2022 85.279.553 18.735.111 58.092.773 8.451.669 - 22,0 68,1 9,9 2023 85.372.377 18.311.633 58.337.938 8.722.806 - 21,4 68,3 10,2 2030 93.328.574 19.844.213 61.418.270 12.066.092 - 21,3 65,8 12,9 2040 100.331.233 19.333.893 64.623.369 16.373.971 - 19,3 64,4 16,3 2060 107.095.998 18.126.086 64.727.126 24.242.787 - 16,9 60,4 22,6 2080 107.100.904 16.813.783 62.873.761 27.413.359 - 15,7 58,7 25,6DÜNYADA ORTALAMA YAŞLI NÜFUS ORANI YÜZDE 10
Birleşmiş Milletler Dünya Nüfus Beklentisi verilerine göre, dünyada ortalama yaşlı nüfus oranı yüzde 10,0 seviyesinde yer alıyor. Ancak bu oran Japonya’da yüzde 30,1 iken, Almanya, Avusturya, Bulgaristan, Çekya, Danimarka, Yunanistan, Ukrayna, Slovenya, Sırbistan, Portekiz, Litvanya, Letonya, İsveç, İspanya, Hollanda, Hırvatistan, Fransa, Finlandiya, Estonya gibi ülkelerde yüzde 20’nin üzerinde bulunuyor.
REKLAMDünyanın en kalabalık ülkeleri Çin’de yüzde 14,3, Hindistan’da yüzde 7,1 olan yaşlı bağımlılık oranı, ABD’de yüzde 17,6, Rusya’da yüzde 16,2 düzeyinde. Dünya ortalamasını ise Afrika ülkeleri başta olmak üzere yüzde 2-5 seviyelerindeki ülkeler düşürüyor.
DEMOGRAFİK FIRSAT PENCERESİ KAPANIYOR
Türkiye henüz çok yaşlı ülkeler kulübüne yeni girdiği için gelişmiş ülkelere göre nispeten daha genç nüfus yapısına sahip. Ancak, Türkiye için demografik fırsat penceresinin 2040 yılında kapanacağı öngörülüyor. Türkiye’nin bu süre içinde çalışma çağındaki nüfusunu iyi eğitip, verimli alanlarda istihdamını sağlayarak ekonomik büyümesini hızlandırması, sosyal güvenlikle ilgili tedbirler alması gerekiyor.
FRANSA’NIN 100 YILDA ALDIĞI YOLU TÜRKİYE 30 YILDA ALDI
Türkiye’nin yaşadığı hızlı demografik değişimin bir yansıması da çalışma çağındaki her 100 kişiye düşen yaşlı sayısını ifade eden yaşlı bağımlılık oranında görüldü.
Türkiye’de 2023 yılında çalışma çağındaki (15-64 yaş) her 100 kişiye düşen yaşlı sayısı 15,0 kişi oldu. Bu oranın 2030’da yüzde 19,6, 2040’ta yüzde 25,3, 2060’ta yüzde 37,5, 2080 yılında ise yüzde 43,6’ya çıkması bekleniyor.
Fransa’da söz konusu oranın yüzde 7’den 14’e çıkması yüz yıllık sürede, ABD’de 65, Almanya’da 45 yılda gerçekleşti. Türkiye’de 1990 yılında yüzde 7,1 olan yaşlı bağımlılık oranı 2020 yılında yüzde 14,1’e çıktı. İkiye katlama süreci 30 yılda tamamlandı.
Yaş bağımlılık oranı, 1935-2080 (%) Yaşlı Çocuk Toplam yaş bağımlılık bağımlılık bağımlılık oranı oranı oranı Yıl (65+ yaş) (0-14 yaş) 1935 82,9 7,1 75,7 1940 84,1 6,5 77,6 1945 75,1 5,8 69,2 1950 71,3 5,7 65,7 1955 75,0 6,0 69,0 1960 81,1 6,4 74,7 1965 84,9 7,3 77,6 1970 85,9 8,2 77,7 1975 82,3 8,4 73,9 1980 78,1 8,4 69,7 1985 71,8 7,2 64,6 1990 64,7 7,1 57,6 2000 56,2 10,5 45,7 2007 50,4 10,7 39,7 2008 49,5 10,2 39,3 2009 49,2 10,5 38,8 2010 48,9 10,8 38,1 2011 48,4 10,9 37,5 2012 48,0 11,1 36,9 2013 47,6 11,3 36,3 2014 47,6 11,8 35,8 2015 47,6 12,2 35,4 2016 47,2 12,3 34,9 2017 47,2 12,6 34,7 2018 47,4 12,9 34,5 2019 47,5 13,4 34,1 2020 47,7 14,1 33,7 2021 47,4 14,3 33,0 2022 46,8 14,5 32,3 2023 46,3 15,0 31,4 2030 52,0 19,6 32,3 2040 55,3 25,3 29,9 2060 65,5 37,5 28,0 2080 70,3 43,6 26,7