Dünyada en fazla mülteciye ev sahipliği yapan üçüncü ülke Türkiye’de göçün ekonomik, sosyal, kültürel ve demografik yapıya etkisi ile göçün yarattığı sorunlara karşılık çözüm önerileri Forum Muratpaşa'da konuşuldu.

Türkiye Mülteci Konseyi Başkanı ve Afgan Mülteciler Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği Başkanı Zakira Hekmat, İltica ve Göç Araştırmaları Merkezi (İGAMDER) Başkanı ve Eski BM Mülteciler Yüksek Komiserliği Türkiye Temsilcisi Metin Çorabatur ve Gazeteci Yazar Merdan Yanardağ’ın katıldığı forumu Evren Özalkuş yönetti.

Forumda öne çıkan konular arasında, Suriyeli göçmenlerin geri gönderilmesi konusunda Türkiye’nin başvurabileceği hukuki hakları, yabancı düşmanlığı, provokasyon riskleri, göçmenlerin nüfus planlaması, göçmenlerin iç ve dış politikada araçsallaştırılması oldu.

Yaklaşık 4 saat süren forumdaki sunum, tartışma ve katılımcıların sorularının katkısıyla 11 maddelik çözüm önerileri sunan bildirge ortaya çıkarıldı.

Forumun açılışında konuşan Muratpaşa Belediye Başkanı Ümit Uysal, mülteciler, göçmenler konusunda uluslararası hukukun güçlü ülkeler tarafından ihlal edildiğini, hatta umursanmadığını savunarak, Yunanistan başta olmak üzere Avrupa ülkelerinde mültecilere yönelik insan haklarını ihlal eden uygulamalar bulunduğunu söyledi.

Uysal, “ Almanya; Suriye’yi ziyaret eden 60 bin Suriyeli mülteciyi sizin hayatınız güvencede olmasa ülkenizi ziyarete gidemezdiniz, diyerek ülkesine geri almadı. Aynısını yapmaya bizim de hakkımız var” dedi.

Uysal, 3 Türk vatandaşından 2’sinin gıda alırken zorlandığının altını çizerek, Türkiye’nin mülteciler bakımından taşıdığı yükün kapasitesinin çok üzerinde olduğunu ve bu yükün taşınmasında Türkiye’ye yönelik adil olmayan eşitsiz tutumun Türkiye vatandaşında isyana, kamuya ve dünyaya güvensizliğe neden olduğunu söyledi.

Uysal, şöyle uyardı:

“Türkiye’ye bu ağır yükü bu kadar taşıtmaya devam ederlerse bunun sakıncalı sonuçları olacaktır. Zor oyunu bozar. Geniş yoksul gıda alamayan kitleler yürüyüşe geçer. Bunu önleyemezsiniz. Bu sosyal balans dikkate alınmazsa buradan batıya doğru çok güçlü bir göç başlar ve bunu da kimse önleyemez.”

“SURİYELİLERİN ÜLKESİNE DÖNMESİNİ İSTEYENLERİN ORANI YÜZDE 80”Uysal’ın açılış konuşmasının ardından AREA Araştırma Şirketi Yöneticisi Murat Karan, Ekim ayı başında Kilis’te Suriyeli göçmenlerle ilgili yaptıkları anket araştırmasının sonuçlarını paylaştı.

Suriyeli göçmenlerin Türkiye’de ortalama olarak 10 yıldır yaşadığı bilgisini veren Karan apartmanda yaşayan Suriyeli göçmen oranının 2018 yılına göre artış kaydettiğini ve hane başına ortalama 6 Suriyeli göçmenin düştüğünü söyledi.

"Suriye’ye şartlar düzeldiği taktirde dönerim" diyenlerin oranı yüzde 39.4’ken, yüzde 60.7’sinin dönmek istemediği bilgisini veren Karan, Türkiye vatandaşların yüzde 80’inin Suriyeli göçmenlerin ülkesine dönmesini istediğini bulguladıklarını açıkladı.

“GÖÇ MESELESİ KAVRAM KARGAŞASI İÇİNDE TARTIŞILIYOR”Türkiye İltica ve Göç Araştırmaları Derneği (İGAMDER) Başkanı ve Eski Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Konseyi Türkiye Temsilcisi Metin Çorabatır, mülteciler ve göçmenler konusunun bilgi kirliliği ve kavram kargaşası içinde ele alındığını öne sürerek mülteciler, sığınmacılar ve göçmenler ile ilgili uluslararası mevzuatın oluşma koşulları ve mevzuat hakkında bilgi verdikten sonra göçmenlerin kendi ülkelerine dönmeleri için “Gönüllü geri dönüş, onurlu geri dönüş ve güvenli geri dönüş. Onurlu geri dönüş de şu kaçtığı için aşağılanmayacak, dışlanmayacak, bu üç şartın geri dönüş için oluşması lazım” dedi.

2013’ten tüm partilerin oyu ile kabul edilen “Yabancıları Koruma Yasası’nın 2014’te yürürlüğe girdiğini hatırlatan Çorabatır, Suriye’den gelen insanlara Avrupa sınırları içinde olmadığı için mülteci statüsünün verilemediğini belirterek kitle halinde geldikleri için “Geçici Koruma Statüsü’ verilebildiğini söyledi.

Avrupa coğrafyasından gelmeyen, Suriyeli olmayan göçmenlere de “Şartlı Mülteci Stasüsü” verildiğini, bu göçmenlerin 3. bir ülkeye yerleştirilmek üzere Türkiye’de beklediklerini söyledi. Çorabatır, göçmenler konusunda dünyada daha adil ve iyi bir yük paylaşımı olması gerektiğini savundu.

“GÖÇMENLERİN NÜFUS PLANLAMASI KONUSUNDA DEVLET POLİTİKASI OLMALI”Mülteciler Konseyi Başkanı Zakira Hekmat ise konuşmasında krizin ortasındaki insanın unutulduğunu, herkesin bir gün mülteci durumuna düşebileceğini hatırlatarak Türkiye’de Geri Gönderme Merkezleri’nde yapıldığı iddia edilen ve dava konusu olan insan hakları ihlallerine, maden ocaklarında kaçak çalışan Afganların yaşamlarını kaybettiğine değindi.

Göçmen çocukların muhakkak eğitime erişmesinin sağlanması gerektiğine dikkat çeken Hekmat, eğitimde olmayan çocukların suç örgütleri için insan kaynağına dönüştüğünü ya da istismara açık hale geldiklerini savundu. Hekmat, göçmenlerin nüfus planlaması ve doğum kontrolü hakkında bir doktor ve gönüllü olarak devlet hastanelerinde göçmenleri bilinçlendirmeye çalıştıklarını belirterek “Bu benimle biten bir iş değil. Devletin bir politikası olacak, bir göç politikası olacak, bunu da kamuoyu ile açıkça paylaşacak” dedi.

Hekmat, göçmen konusuna olumlu yönden de bakılabileceğini söyleyerek “Ben bir Afganistanlı olarak doktorluk hizmetimi Türkiye’de veriyor, pek çok göçmen gittiği ülkede büyük hizmetler de vermiştir” dedi.

"TÜRKİYE VATANDAŞLARI VE MÜLTECİLER ARASINDA DİYALOG ZEMİNLERI KURULMALI"Çorabatır ve Hekmat konuşmalarında Türkiye vatandaşlarının göçmenler konusunda taşıdıkları kaygıları anladıklarını belirterek Türkiye vatandaşları ile göçmenler arasında ön yargı ve düşmanca algıların oluşmasını önlemek ve olanların ortadan kaldırılması için daha fazla diyalog ortamlara imkan sağlayan zeminlerin oluşturulması gerektiğine değindi, Forum Muratpaşa’nın bu anlamda çok kıymetli olduğunu belirttiler.

“MÜLTECİLİK SORUNU SÖMÜRGECİLİKTEN AYRI ELE ALINAMAZ”Gazeteci yazar Merdan Yanardağ, konuşmasında göçmen sorununun sömürgecilik olgusundan ayrı ele alınamayacağını hatırlatarak “Sömürgeleştirerek kendi ülkelerinde zenginlik yaratıyor, sonra yüksek duvarlar çekip sömürgeleştirdikleri, yoksullaştırdıkları, güvenliklerini sarstıkları ülkelerin insanlarına buraya gelme diyorlar. Sanayide, iş gücünde kullanacaklarını seçip alarak, Türkiye’ye de rüşvet vererek mülteci deposu olarak kullanıyorlar” dedi.

“MÜLTECİLER TÜRKİYE’DE REJİM DEĞİŞİKLİĞİNİN SOSYAL TABANININ GENİŞLETİLMESİ İÇİN KULLANILMAYA ÇALIŞILIYOR”Türkiye’de de göçmenlerin politik olarak araçsallaştırıldığını öne süren Yanardağ, göçmenlere kapıların kontrolsüz bir şekilde açılmasının nedenleri arasında Türkiye’deki rejim değişikliğinin sosyal tabanının genişletilmesi amacının olduğunu söyledi.

Türkiye’nin bu kadar fazla mülteciyi barındıramayacağını belirten Yanardağ “Türkiye’ye 10 milyon mültecinin yükünü yüklediler. Burada bir katılımcı söyledi, “Bir ekmek iki kişiyi doyurmaz” dedi ve ekledi:

"Bu tepkiyi görmek gerekiyor. Bu yük, mülteci yabancı düşmanlığına yol açıyor ve bu toplumda zannettiğimizden daha yaygın olduğunu görüyoruz. Araştırmalarda halkın yüzde 80’ninin göçmen istemediği görülüyor. Çözüm Üretemezsek birkaç yıl sonra Ümit Özdağ’ı bu ülkenin başında buluruz. Provokasyonlara, linç girişimlerine karşı bu hükumetin hiçbir önlemi, yaptığı hiçbir şey yok. Bunlara karşı dikkatli olmak gerekir” dedi.

Göçmenlerin onurlu, güvenli ve gönüllü geri dönüşümünün teşvik edilmesi gerektiğinin altını çeizen Yanardağ, “Bu sorunu çözmenin yolu Suriye’de barış sağlamaktır” dedi.

Yanardağ, mültecilerin yeraltı ekonomisinde, suç örgütlerinde kullanıldığına işaret ederek, hükumetin çalışma ve eğitim koşullarının da düzenlenmesini içeren ayrıntılı, kapsamlı bir göçmen entegrasyon politikasının bulunmadığını öne sürdü.

Forum Muratpaşa’da yaklaşık 4 saat süren konuşma, tartışma ve katılımcıların sorularının katkısıyla ortaya çıkan 11 maddelik bildirge şöyle:

1- Göç politikaları Türkiye gerçeklerine uygun olmalı

Göç sorunu, Türkiye’nin gerçekleri ve vatandaşların yaşadığı sosyal ve ekonomik koşullar göz önünde bulundurularak ele alınmalı. Göç politikaları yalnızca merkezi otoritelerce değil, yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşlarının da aktif katılımıyla, ortak akılla oluşturulmalı.

2- Geri dönüş sağlanmalı

Göçmenlerin ülkelerine güvenli bir şekilde dönmeleri sağlanmalı. Mültecilik statüsü yeniden değerlendirilmeli. Ülkelerine gidip geri dönen mültecilerin ülkelerinde güvende olup olmadıklarına ilişkin statüleri gözden geçirilmeli. İltica başvuruları hızlı ve etkin bir şekilde sonuçlandırılmalı. Koşulları uygun olmayanlar reddedilmeli.

3- Türkiye depo ülke olmaktan çıkmalı

Türkiye, gelişmiş ülkeler tarafından depo ülke olarak görülmemeli, bu politikaya karşı durulmalı. Bu yaklaşımı güçlendirecek politik diyaloglardan kaçınılmalı. Göçmenlerin yükü, ülkeler arasında adil ve dengeli şekilde paylaşılmalı. Türkiye, uluslararası hukuk ve sözleşmelerde yer alan haklarını Avrupa devletleriyle aynı şekilde kullanmalı.

4- İskan politikaları belirlenmeli

Göçmenlerin yerleşim süreçleri için sosyal ve ekonomik koşullar dikkate alınarak iskan politikaları oluşturulmalı. Göçmenler, demografi politikalarına uygun doğum planlaması konusunda bilinçlendirilmeli.

5- Göçmenlerin durumu kategorize edilmeli

Türkiye’deki göçmenler, iş gücü, eğitim gibi farklı kategorilere ayrılarak daha etkin politikalar üretilmeli. Ekonomimize katkı sağlayacağı düşünülenler oturma ve çalışma izni verilerek hukuki statüye kavuşmalı, çalışma koşulları iyileştirilmeli. Bu grup ve dönüşü halinde zulme ve hak ihlaline uğrayacağı sabit olan grup dışındakiler güvenli şekilde iade edilmeli.

6- Entegrasyon politikaları ve toplumsal diyalog geliştirilmeli

Özellikle ilticası kabul edilenler ile çalışma ve oturma izni verilen göçmenler için ekonomik, sosyal ve kültürel entegrasyonu sağlayacak politikalar oluşturulmalı. Göçmenler ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları arasındaki ön yargıları kırmak için diyalog ortamları yaratılmalı.

7- Sosyal barış sağlanmalı

1951 Cenevre Sözleşmesi uyarınca göçmenlere ücretsiz olarak tanınan eğitim, sağlık gibi fiili ve hukuki haklar Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına da sosyal barışın sağlanması amacıyla sunulmalı.

8- Afrika ile vize politikaları yeniden düzenlenmeli

Sayılarının 2050’de 200 milyonu bulacağı düşünülen iklim mültecilerinin, Afrika’nın orta ve alt bölümündeki ülkelerle olan vize muafiyet anlaşmaları ve kolay vize verme politikası nedeniyle ağırlıklı olarak Türkiye’ye yönelmektedir. İstanbul’un belirli semtlerinde yoğunlaşan bu göçün ve yerleşim yoğunluğunun titizlikle takibi yapılmalı, vize muafiyet anlaşmaları derhal gözden geçirilmeli, kolay vize politikasından derhal vazgeçilmeli.

9- Şeffaf bilgi paylaşımı zorunlu

Göçmenlerle ilgili bilgi kirliliğini önlemek için kamu kurumları verileri net ve şeffaf bir şekilde paylaşmalı. Göçmenlerle ilgili veri toplama, istatistiksel çalışmalar ve raporlamalar artırılmalı.

10- STK ve Cemaatler yakından izlenmeli

Göçmenlerle ilgili çalışmalar yapan sivil toplum kuruluşları ve cemaatlerin faaliyetleri denetlenmeli. Göçmenlerin suç örgütleri tarafından istismar edilmesi engellenmeli.

11- Göçmenler iç ve dış politikada araçsallaştırılmamalı

Göçmenler, siyasi çıkarlar uğruna iç ve dış politikada bir araç olarak kullanılmamalı.

Forum Muratpaşa, Muratpaşa Belediye Başkanı Ümit Uysal’ın 31 Mart yerel seçimleri öncesinde vaatleri arasında bulunuyordu.

Yeni bir kamusal alan yaratarak vatandaşların korkmadan özgürce konuşup tartışabildiği, Türkiye’yi, gündelik yaşamları derinden etkileyen sorunlara çözüm önerileri getirmeyi amaçlayan forumun ilki “Eğitim Çıkmazı” başlığı ile eğitim sorununa odaklanmış, forumun sonunda 11 maddelik çözüm önerileri içeren bir bildirge hazırlanarak kamuoyu ile paylaşılmıştı.

HABERİ SİTEDEN OKU...