Dünyada bir ilk olan kök hücre tedavisiyle, görme kaybı yaşayan dört kişinin görme yetisi geri kazandırıldı. Japonya’da Osaka Üniversitesi’nden uzmanlar tarafından geliştirilen ve henüz deneme aşamasında olan bu tedavinin, kornea hasarı bulunan kişilerde başarılı sonuçlar verdiği açıklandı.
Kök hücre nakli yapılan ileri derecede görme bozukluğu olan üç kişinin görüşlerinde bir yıldan uzun süredir devam eden önemli iyileşmeler kaydedildi. İleri derecede görme bozukluğu olan dördüncü bir kişi de görme yetisinde iyileşme yaşamış, ancak bu iyileşmelerin uzun süreli olmadığı belirtildi.
YENİDEN PROGRAMLANMIŞ HÜCRELER
Donanımhaber'deki ayrıntılarda bu dört hasta, gözün şeffaf yüzeyi olan korneadaki hasarları iyileştirmek için yeniden programlanmış kök hücrelerle yapılan tedaviyi deneyimleyen ilk kişiler oldukları aktarıldı. Uzmanlar tedavinin güvenli göründüğünü ancak daha geniş kapsamlı klinik çalışmaların yapılması gerektiğini belirtiyor.
Kornea, gözdeki limbal halkada yer alan kök hücreler sayesinde kendini yenileyebilir. Ancak limbal kök hücre eksikliği (LSCD) olarak bilinen durumda, bu yenileyici kök hücreler azalır veya tamamen tükenir. Bu durum, korneanın üzerinde yara dokusunun birikmesine ve nihayetinde körlüğe yol açar. Travma, otoimmün hastalıklar ve genetik faktörler de LSCD’ye neden olabilir.
Öte yandan LSCD tedavileri ise oldukça sınırlıdır ve genellikle hastanın sağlıklı gözünden alınan kök hücrelerin naklini içerir. Ancak her iki göz etkilendiğinde bu yöntemi uygulamak ne yazık ki mümkün olmuyor. Organlarını bağış edenlerden alınan kornea nakilleri ise alıcıların bağışıklık sistemi tarafından reddedilebiliyor.
TEDAVİ ETKİSİNİ ANINDA GÖSTERDİ
Çalışma ekibi ise kök hücre tedavisinde farklı bir yöntem kullanarak uyarılmış pluripotent kök (iPS) hücrelerini tercih etti. Sağlıklı bir bağışçıdan alınan kan hücreleri, embriyonik benzeri bir duruma dönüştürüldü ve daha sonra korneal epitel hücreleri haline getirildi. Hazırlanan bu epitel hücre tabakası, hastaların kornealarındaki yara dokusu temizlendikten sonra gözün üzerine yerleştirildi.
Nakil sonrasında yapılan iki yıllık gözlemler, tedavinin büyük yan etkilere yol açmadığını gösterdi. Hiçbir hastada tümör oluşumu görülmedi ve bağışıklık sistemi nakil edilen hücrelere saldırmadı. Tedaviyi geliştiren uzmanlardan Kapil Bharti, bu sonuçların güven verici olduğunu ancak tedavinin güvenliği konusunda daha fazla nakil yapılması gerektiğini ifade etti.
Nakillerden sonra, dört alıcının da görüşlerinde anında iyileşme ve LSCD'den etkilenen kornea alanında azalma görüldü. İyileşmeler, bir yıllık gözlem süresi boyunca hafif tersine dönüşler gösteren bir alıcı hariç hepsinde devam etti. Bilim insanları tedavi görme iyileşmesinin tam olarak neye bağlı olduğunu henüz anlamadıklarını ifade ediyor. Nakil edilen hücrelerin alıcının korneasına tutunup çoğalmış olabileceğini veya nakil öncesi yapılan yara dokusu temizliğinin bu iyileşmeye katkıda bulunmuş olabileceği düşünülüyor.