Asya’daki birçok havayolu şirketi, uçaklarda yaşanan aşırı ısınma ve yangın olaylarının ardından lityum bataryalarla ilgili kuralları sıkılaştırıyor.
Güney Kore Ulaştırma Bakanlığı’nın yaptığı açıklamaya göre, ocak ayında Air Busan’a ait bir uçakta çıkan yangının kaynağı, lityum bataryalı taşınabilir bir power bank olabilir.
Soruşturma komitesi ve adli tıp uzmanlarının incelemelerinde, power bank kalıntılarında “birden fazla elektriksel erime izi” tespit edildi.
Yolcular, telefonlarını, tabletlerini ve dizüstü bilgisayarlarını şarj etmek için genellikle lityum iyon bataryalı power bank’leri yanlarında taşıyor.
Ancak üretim hataları, yanlış kullanım ve bataryaların yaşlanması gibi faktörler, uçuş sırasında yangın riskini artırabiliyor.
ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA) verilerine göre, son 20 yılda uçuşlarda duman, yangın veya aşırı ısınma ile ilgili 500’den fazla lityum batarya vakası yaşandı.
Hangi havayolları yeni kurallar getirdi?Güney Kore, mart ayında yürürlüğe giren düzenlemeyle ülke genelinde power bank’lerin ve elektronik sigaraların baş üstü dolaplarında taşınmasını yasakladı.
Yolcular, power bank’lerini koltuk ceplerine veya koltuk altına koymak zorunda. Ayrıca uçakta USB çıkışlarıyla power bank şarj edilmesi de yasaklandı.
Tayland Havayolları, 15 Mart’tan itibaren power bank kullanımını ve uçuş sırasında şarj edilmesini yasakladı. Bu karar, uluslararası havayollarında yaşanan ve power bank’lerin neden olduğu düşünülen yangın olaylarının ardından alındı.
Singapur Havayolları da nisandan itibaren power bank’lerin uçuş sırasında kullanımını yasaklayacak. Power bank’lerin uçakta USB portlarıyla şarj edilmesine de izin verilmeyecek.
Düşük maliyetli havayolu şirketi AirAsia, yolcuların power bank’leri yalnızca koltuk altında veya koltuk cebinde saklamasına izin verecek ve uçuş boyunca elektronik cihazların şarj edilmesini yasaklayacak.Tayvan merkezli EVA Air, China Airlines ve Uni Air de uçuş sırasında taşınabilir şarj cihazlarının kullanımını yasakladı.
Hong Kong Sivil Havacılık Otoritesi, 7 Nisan’dan itibaren yolcuların uçuş sırasında power bank kullanmasını ve lityum bataryaları baş üstü dolaplarına koymasını yasaklayacağını duyurdu. Bu karar, ocak ayında Hong Kong Havayolları’na ait bir uçağın, yolcu bagajındaki taşınabilir şarj cihazının yangına neden olması sonucu acil iniş yapmasının ardından alındı.
Power bank’ler neden riskli?RMIT Üniversitesi STEM Koleji’nden Doç. Dr. Chrystal Zhang’a göre, lityum iyon bataryalar, yüksek enerji yoğunluğu ve düşük maliyetleri nedeniyle power bank’lerde yaygın olarak kullanılıyor. Ancak bu bataryalar, yanıcı maddeler içerdiği için aşırı ısındığında yangın çıkarma riski taşıyor.
Yeni Güney Galler Üniversitesi’nden havacılık tasarımı uzmanı Sonya Brown, lityum bataryaların “ateş kaynağı” olabileceğini belirtiyor. Brown, bu bataryaların hasar gördüğünde, aşırı şarj edildiğinde veya aşırı ısındığında tehlikeli hale gelebileceğini vurgulayarak, yolcuların seyahat öncesinde power bank’lerinde şişme veya dış yüzeyde hasar olup olmadığını kontrol etmelerini öneriyor.
Uçakta power bank taşımak yasak mı?ABD Ulaştırma Güvenliği İdaresi’ne (TSA) ve FAA kurallarına göre, lityum iyon bataryalar sadece kabin bagajında taşınabiliyor.
Genel olarak, çoğu havayolu şirketi, yolcuların 100-160 watt-saat (Wh) kapasiteye sahip en fazla iki power bank taşımasına izin veriyor. Çoğu power bank kapasitesini miliamper-saat (mAh) cinsinden ölçtüğünden, uçuş kurallarına uygun olması için 43.000 mAh’yi aşmaması gerekiyor.
Ancak, uçakta power bank kullanıp kullanamayacağınız, tercih ettiğiniz havayolu şirketine bağlı. Havayolu şirketlerinin belirlediği bazı kurallar şu şekilde:
Korean Air: Her yolcu en fazla beş adet 100 Wh batarya taşıyabilir.
Asiana Airlines:160 Wh’nin altındaki lityum bataryalar kısa devreye karşı korumalı ambalajda taşınmalıdır.
Singapore Airlines: 100 Wh’ye kadar olan power bank’ler taşınabilir, 100-160 Wh arasındakiler için havayolu onayı gereklidir.
Cathay Pacific: Power bank’ler 100 Wh’nin altında olmalıdır.
Qantas: 100-160 Wh arasındaki iki yedek bataryaya izin verilir.
Virgin Australia: Power bank’ler sadece el bagajında taşınabilir ve kısa devreye karşı koruma sağlanmalıdır.
Air Asia: En fazla 100 Wh veya 20.000 mAh kapasitesindeki power bank’lere izin verilir. 100-160 Wh arasındakiler için check-in sırasında onay alınmalıdır.
Ayrıca, FAA’ye göre kuru hücreli alkalin pillerin taşınmasında bir sınırlama bulunmuyor. Ancak bataryaların zarar görmemesi için orijinal ambalajında tutulması veya terminallerinin bantlanarak izole edilmesi öneriliyor.
Power bank’lerin uçuş güvenliği açısından oluşturduğu riskler nedeniyle havayollarının aldığı önlemler giderek artıyor.
Yolcuların, seyahat etmeden önce havayolu şirketlerinin güncel düzenlemelerini kontrol etmeleri gerekiyor.