BORSAGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ
Borsalar işlemlerinde açığa satış her zaman için olumsuz bir algıyla birlikte değerlendirilir. Temelde bir çeşit yatırım stratejisi olan açığa satış başkalarının kayıplarından kazanç elde etme olarak anlaşılır. Ancak Financial Times’ın haberine göre söz konusu stratejinin piyasalar için önemli bir işlevi de bulunuyor.
Borsagundem.com’un derlediği bilgilere göre açığa satış teknik olarak borç alınan varlıkların fiyatının düşmesinin beklenmesi, hissenin fiyatının düşmesinin ardından satılması ve aradaki farkın yatırımcının hanesine kâr olarak yazması anlamına gelir. Diğer bir deyişle yatırımcılar bu yöntemle hissenin yükselişiyle değil, düşüşüyle kâr elde ederler.
Bu tür işlemler özellikle de medyanın ilgisini çekmesinin ardından yatırımcıların dikkat kesildiği alanlardan biri haline geldi. 2015 yapımı Hollywood filmi The Big Short (Büyük Açık) bazı trader’ların Küresel Finans Krizi öncesinde ABD konut piyasası üzerine girdiği milyarlarca dolarlık açığa satış işlemini izleyicilere aktardı. Eleştirmenler açığa satışların barındırdığı ahlaki kaygıların yanı sıra hisse senetlerinin fiyatını da düşürdüğünü ve toplumu cezalandırdığını iddia ediyor. Yetkililerse sık sık açığa satış uygulamalarını kısıtlayarak yanıt veriyor. FT haberine göre bunun en son örneği Güney Kore’de yaşandı.
Güney Kore Finansal Hizmetler Komisyonu (FSC) bu ay Haziran 2024’e kadar borsada işlem gören hisse senetlerinin açığa satışını yasakladı. Eleştirmenlerse borsada baskın bir güç hale gelen perakende yatırımcıları yatıştırmak için bu kararın alındığını düşünüyor. İddialara göre ülkede nisan ayında yapılacak seçimler öncesinde açığa satışçıları hisse senetlerinin düşük fiyatlarının adındaki “öcü” olarak gösterilmek isteniyor.
FSC ise aslında açığa satışın daha korkunç biçimlerini ortadan kaldırmayı amaçladığını söylüyor. FT editör ekibinin görüşlerine göre, sebebi her ne olursa olsun açığa satışların aleyhindeki argümanlar nadiren tutarlılık gösterebiliyor. Zira hisse senedi ticareti stratejileri sağlıklı ve şeffaf bir serbest piyasa ortamının temel bir parçasıdır. Ayrıca FT ekibi yasaklamanın sadece zararlı olmadığını aynı zamanda etkisiz de olduğunu belirtiyor. Haberde bu üç örnekle açıklanıyor:
“İlk olarak, açığa satış fiyat saptamayı kolaylaştırır. Açığa satış yapanlar, fiyatlar düşmezse potansiyel olarak ağır kayıplara maruz kalacaklarından, yatırım hamleleri genellikle yoğun araştırmalarla desteklenir. Yöntem fiyatlar üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturarak aşırı performans gösteren hisse senetlerinin daha adil bir değerlemeye geri dönmesine yardımcı olur. Arbitraj fırsatı aynı zamanda şirketlerin mali durumunu derinlemesine incelenmesi için finansal bir neden sağlar.
Kısa süre önce, boğa piyasaları nedeniyle açığa satış öz sermaye iş modeli üzerinde oluşan baskıları gerekçe göstererek hedge fonunu kapatmaya karar veren Jim Chanos, iflaslarından önce hem Enron hem de Wirecard'da finansal tutarsızlıklar tespit ettikten sonra milyon dolarları cebe indirmişti.İkincisi, likidite ve risk yönetimini destekler. Finans krizi sırasında, ABD de dahil olmak üzere birçok ülke, ayı piyasalarını şiddetlendireceği endişesiyle açığa satış yasakları ortaya koydu.
New York FED tarafından yapılan bir araştırma, yasağın hisse senedi fiyatlarının düşmesini engellemediğini gösterdi. Yasak aynı zamanda daha düşük likiditeye ve daha yüksek işlem maliyetlerine yol açtı.Mart 2020'de altı Avrupa ülkesindeki yasaklar üzerine yapılan bir araştırmada da benzer bulgular vardı ve araştırmalar en çok daha küçük borsaların ve firmaların zarar gördüğünü ortaya koydu.
Üçüncüsü, sıradan yatırımcıların açığa satışçılar olmadan daha kötü durumda olması muhtemel. Araştırmalarda ‘açığa satış’ üzerindeki kısıtlamaların kaldırılmasının, iş-yatırım verimliliğini artırarak ve değerli bilgiler sağlayarak piyasa çöküşü riskini azalttığı görülüyor. Gerçekten de borsa ticaretinin bir balona dönüşme eğiliminde olduğu piyasalarda açığa satış iyimserlik üzerinde önemli bir kontrol görevi görür. İngiltere’de Finansal Yürütme Otoritesi (FCA) tarafından yapılan araştırmalar daha az maliyetli pasif fon yönetimi sektörünün orantısız bir biçimde büyümesi durumunda, aktif borsa ticaretinin piyasa çapındaki faydalarının seyrelebileceğini öne sürdü.”
Tüm bunlara rağmen FT haberinde açığa satışların kötü niyetli biçimleri olduğuna da dikkat çekiliyor:
“‘Açığa sat ve çarpıt’ stratejileri, bir hisse senedini ‘açığa satmayı’ ve ardından yanlış bilgiler yaymayı içerir. Bu yöntem halihazırda yasa dışıdır. Ancak yetkililerin özellikle sosyal medya platformları aracılığıyla yapılan saldırıları tespit etmeleri ve bunlara olabildiğince hızlı yanıt verebilmeleri gerekir. ‘Çıplak açığa satış’ veya hisse senetlerini borç almadan satmak da gayrı meskun borsa ticareti riskini artırdığından birçok düzenleyici tarafından haklı olarak yasaklanmıştır.
Kore'nin FSC'si, yasağının çıplak açığa satışla mücadele etmek olduğunu iddia ediyor. Ancak piyasa katılımcıları, uygulamanın yaygın ve hatta kârlı bir yasak olduğuna itiraz ediyor. Her iki durumda da, açığa satışın finansal piyasa kalitesi ve verimliliği için ayrılmaz rolü göz önüne alındığında, Güney Kore'nin yasağı, yalnızca önde gelen endeks sağlayıcıları tarafından gelişmiş ülkeler Piyasa statüsüne yükseltilme konusundaki uzun süredir devam eden hırsını baltalıyor. Ancak yetkililerin ve halkın, görünüşün aldatıcı olabileceğini hatırlaması gerekiyor.”